J. Czerski, Ewangelia i Listy św. Jana. Wprowadzenie literackie, historyczne i teologiczne

J. Czerski, Ewangelia i Listy św. Jana. Wprowadzenie literackie, historyczne i teologiczne, Opolska Biblioteka Teologiczna 156, Opole 2016, s. 226, ISBN 978-83-63950-74-3

Sobór Watykański II zachęcał, aby przez częstą lekturę Pisma świętego „rozbudzać serdeczne i żywe umiłowanie Pisma świętego” (KL 24) tak, aby ci wszyscy, którzy „zajmują się pracowicie posługą słowa, dzięki wytrwałej lekturze i starannemu studium przylgnęli do Pisma świętego, aby żaden z nich nie stał się próżnym głosicielem słowa Bożego na zewnątrz, nie będąc wewnątrz jego słuchaczem” (KO 25), i „aby tym obficiej zastawić wiernym stół słowa Bożego” (KL 51). W ten właśnie nurt myśli soborowej wpisuje się recenzowana publikacja.

Książka ks. prof. Janusza Czerskiego poświęcona została części tzw. tradycji Janowej, czyli pismom przypisywanym Janowi ewangeliście (z pominięciem Apokalipsy). Choć na gruncie polskim znanych jest kilka publikacji omawiających te cztery księgi Nowego Testamentu (J, 1 – 3 J), problematyka z nimi związana została przez Autora ujęta w inny, nowatorski sposób i dlatego zasługuje na to, by stać się przedmiotem tak obszernej monografii. Autor opublikował już prace będące wprowadzeniem historycznym, literackim i teologicznym w trzy Ewangelie synoptyczne wraz z Dziejami Apostolskimi. Ewangelia Jana potraktowana została osobno ze względu na jej odmienny charakter, a także ze względu na fakt, że nie można jej oddzielić od listów przypisywanych Janowi.

Poza wykazem skrótów, bibliografią, wstępem i zakończeniem, praca zawiera dwie zasadnicze części poświęcone poszczególnym pismom Janowym (I – Ewangelia, II – Listy Jana).  Zaproponowana struktura pracy wydaje się logiczna i nie budzi żadnych zastrzeżeń. Również struktura poszczególnych rozdziałów jest niezwykle przejrzysta. W każdej z części Autor postępuje według jasno określonego schematu: najpierw podaje najnowszą bibliografię przedmiotu (co jest dużym atutem pracy), następnie przystępuje do analizy zagadnień literackich (egzegetyczna analiza treści poszczególnych perykop – omówienie struktury dzieła – właściwości języka i stylu – gatunki literackie – jedność literacka i źródła), przedstawienia zagadnień historycznych (kwestia autorstwa – adresaci, czas i miejsce powstania dzieła – tło historyczno-religijne – główne tematy teologiczne).

W treści publikacji nietrudno uchwycić zamiłowanie Autora do lingwistycznych metod interpretacji Biblii. Instrukcja Papieskiej Komisji Biblijnej o interpretacji Pisma świętego zawiera zapis„Klasyczne posługiwanie się metodą historyczno-krytyczną ma, rzecz jasna, swoje granice. Metoda ta może być stosowana do poszukiwania sensu tekstu biblijnego jedynie w historycznych warunkach jego powstawania, jest natomiast nieprzydatna przy próbach odkrycia możliwości znaczeniowych danego tekstu przy jego odczytywaniu na późniejszych etapach historii objawienia biblijnego oraz dziejów Kościoła. W każdym razie metoda ta przyczyniła się do powstania dzieł o wielkiej wartości z zakresu tak egzegezy jak teologii biblijnej” (Interpretacja Pisma Świętego w Kościele A). Dlatego dużym walorem pracy wydaje się położenie nacisku na metody lingwistyczne w interpretacji tekstu Ewangelii Jana i listów, które są mu przypisywane.

Autor operuje poprawnym i bogatym słownictwem, język książki jest naukowy, a jednocześnie zrozumiały nawet przez osoby nie będące specjalistami w danej dziedzinie.Wnioski są w monografii formułowane w sposób zrozumiały i kompetentny; są dobrze uargumentowane i uzasadnione w treści pracy. Odznaczają się logicznością wywodu. Wynikają bezpośrednio z przeprowadzonych badań, a nie są – jak to się czasem zdarza – zbyt daleko idące bądź nie mające podstaw w przeprowadzonych badaniach.

Zebrana literatura jest bardzo obfita. Autor dotarł do wielu pozycji trudno dostępnych. Jak wspomniano wyżej, zebrane pozycje bibliograficzne stanowią najnowszą literaturę przedmiotu. Można więc stwierdzić, że monografia jest oryginalna, poprawna zarówno pod względem metodologicznym, jak i merytorycznym.