Mezopotamski świat podziemny i jego wpływ na koncepcję biblijnego Szeolu

Paulina Nicko-Stępień

Mezopotamski świat podziemny i jego wpływ na koncepcję biblijnego Szeolu

Archeolog czyta Biblię

Wrocław 2017, ss. 120.

Opis

Gdy sięgniemy do tekstów Starego Testamentu i porównamy je z wcześniejszymi tekstami semickimi, dostrzeżemy wiele podobieństw. Po wielu odkryciach archeologicznych nie jest zaskoczeniem, że autorzy biblijni w dużej mierze czerpali z innych tradycji semickich, w tym w tradycji mezopotamskiej. Skrybowie hebrajscy posługiwali się więc opowieściami znanymi na starożytnym Bliskim Wschodzie i przez wieki przekazywanymi ustnie z pokolenia na pokolenie. Przepisywali rozmaite historie, modyfikowali je i przystosowywali do religii monoteistycznej. Ślady takiego działania widać choćby w koncepcji Szeolu – miejsca przebywania zmarłych po śmierci. Autorzy biblijni nie stworzyli zupełnie nowego wyobrażenia zaświatów, ale wykorzystali to, które było im dobrze znane. W ten sposób chociażby hebrajskie terminy określające krainę umarłych są bardzo często wiernym tłumaczeniem dużo wcześniej istniejących terminów sumeryjskich i akadyjskich. Również model wszechświata był wspólny dla całego Bliskiego Wschodu w starożytności. Autorzy biblijni zmienili tylko to, co mogło zagrażać wierze w jedynego Boga, a co w Mezopotamii było po prostu częścią politeizmu. W Starym Testamencie i świecie starożytnego Izraela brak więc władców Szeolu czy ofiar składanych zmarłym przodkom. Jednak sama koncepcja Szeolu jako miejsca stanowi wierną kopię mezopotamskich zaświatów. Nie jest to więc piekło, ale otchłań i miejsce istnienia na sposób cienia. Na przestrzeni wieków nie brak jednak zarówno w Mezopotamii jak i Izraelu modyfikacji i powstawania coraz to nowych koncepcji związanych z charakterystyką świata podziemnego.

Spis treści

WSTĘP

MEZOPOTAMSKI ŚWIAT PODZIEMNY

Koncepcja śmierci i nieśmiertelności w Mezopotamii

Personifikacja śmierci

Stworzenie świata podziemnego

Wyobrażenie świata podziemnego

Ponura egzystencja w świecie podziemnym a ofiary pośmiertne

Określenia świata podziemnego

Usytuowanie świata podziemnego

Prawa obowiązujące w świecie podziemnym

Personifikacja świata podziemnego

Mieszkańcy świata podziemnego

Archeologia dotycząca eschatologii mezopotamskiej

BIBLIJNY SZEOL

Koncepcja śmierci i nieśmiertelności w Starym Testamencie

Pochodzenie i znaczenie terminu „Szeol”

Inne określenia starotestamentowego świata podziemnego

Położenie Szeolu

Personifikacja śmierci i Szeolu

Mieszkańcy Szeolu

Władza Jahwe nad Szeolem

Szeol = piekło?

ZAKOŃCZENIE

BIBLIOGRAFIA

ŹRÓDŁA ILUSTRACJI