Z ogromną radością przyjąłem następującą wiadomość od prof. Kaliny Wojciechowskiej, wiceprzewodniczącej Komitetu Nauk Teologicznych Polskiej Akademii Nauk:
Dnia 16 listopada 2017 r. obradowała kapituła konkursu „Książka Roku 2016”. Tytuł „Książka Roku” jest wyróżnieniem przyznawanym przez Komitet Nauk Teologicznych PAN wybitnym pracom z zakresu teologii lub z pogranicza teologii i innych dyscyplin naukowych. Do konkursu zgłoszono 8 tytułów, Kapituła nominowała 3 pozycje, wśród nich pracę ks. prof. Mariusza Rosika „Kościół a Synagoga (30-130 po Chr.). Na rozdrożu” (Chronicon, Wrocław 2016, ss. 648). W rekomendacji podkreślano interdyscyplinarny charakter monografii, która łączy elementy biblistyki, archeologii, badań socjo-historycznych, religiologicznych, analiz filologicznych; zwrócono uwagę na niezwykle bogaty materiał źródłowy obejmujący setki starożytnych dokumentów – zarówno tekstów biblijnych, jak i apokryficznych, qumrańskich, rabinicznych, patrystycznych oraz literaturę, która wyszła spod pióra autorów pogańskich; wyrażono też uznanie dla niezwykłej konsekwencji metodologicznej i hermeneutycznej Autora. Wskazano również na dodatkowy atut monografii, a jednocześnie pomoc i wskazówki dla czytelnika, jakim są czytelne indeksy oraz usystematyzowana – bardzo obszerna – bibliografia.
W głosowaniu członków KNT PAN nad nominowanymi pozycjami, praca ks. Rosika uzyskała drugą w kolejności liczbę głosów. Tytuł „Książki Roku 2016” przyznano monumentalnej, trzytomowej pracy ks. Jerzego Szymika „Theologia Benedicta” (Księgarnia św. Jacka, Katowice 2016).
prof. Kalina Wojciechowska
O nominację do najważniejszej nagrody w zakresie teologii w imieniu Papieskiego Wydziału Teologicznego we Wrocławiu wystąpił Rektor Uczelni, ks. prof. Włodzimierz Wołyniec. W uzasadnieniu nominacji pisał m. in.:
W liście pasterskim Episkopatu Polski zatytułowanym „Wspólne duchowe dziedzictwo chrześcijan i Żydów”, a wydanym z okazji 50. rocznicy deklaracji Nostra aetate, czytamy: „Praktyka dialogu chrześcijan i Żydów powinna rodzić trwałą postawę, polegającą na stałej otwartości na obecność i potrzeby innych. Uniwersalna cnota dialogu działa poniekąd na rzecz przemiany całego świata”. Naukowe badania nad kwestią rozchodzenia się dróg Kościoła i synagogi bez wątpienia wpisują się w autentyczny dialog chrześcijańsko-żydowski. Postęp, jaki przyniosły w tych badaniach ostatnie dziesięciolecia, jest nie do przecenienia. Znakomitym przyczynkiem do owych badań jest książka ks. Mariusza Rosika zatytułowana „Kościół a Synagoga (30-313 po Chr.). Na rozdrożu”.
Za zgłoszeniem monografii ks. Rosika do konkursu „Książka Roku” przemawia wiele argumentów merytorycznych.
- Monografia jest opracowaniem interdyscyplinarnym. Autor spogląda na relacje chrześcijan i Żydów w pierwszych wiekach okiem teologa i historyka, posiłkując się przy tym wynikami badań archeologicznych, filologicznych i egzegetycznych. Jako biblista sięga po materiał źródłowy, znakomicie pracując na tekstach greckich, hebrajskich czy łacińskich.
- Na szczególne podkreślenie zasługuje źródłowy charakter książki. Dokonując badań nad rozchodzeniem się dróg Kościoła i Synagogi autor przeanalizował kilkaset starożytnych dokumentów – tekstów biblijnych, apokryficznych, qumrańskich, rabinicznych, dzieł Ojców Kościoła i starożytnych pisarzy pogańskich. Analizy oparte na tak szerokim materiale źródłowym, dogłębnie przeanalizowanym w językach oryginalnych stoją u podstaw dalszych badań ks. Rosika.
- Książka została bardzo profesjonalnie przygotowana od strony naukowej. Autor wyposażył ją w przemyślany i dopracowany aparat naukowy (wykazy skrótów, obszerna i dobrze wykorzystana bibliografia, zestawienia tabelaryczne). Warto również podkreślić, że książka zawiera obszerny indeks osobowy rzeczowy oraz niemal dwudziestostronicowe streszczenie w języku niemieckim.
- Praca księdza Rosika ma charakter analityczno-syntetyczny. Autor analizuje materiał badawczy z wielu dyscyplin naukowych (teologia, historia, archeologia, religioznawstwo, językoznawstwo), a następnie dokonuje syntezy wyników tych analiz na końcu każdej części książki i w obszernym zakończeniu monografii.
- Monografia odznacza się bardzo konsekwentnym realizowaniem założeń metodologicznych. Praca łączy w sobie elementy studium teologicznego z prezentacją procesów historycznych. Jej struktura zbudowana została w oparciu o kryterium chronologiczne. Tak przyjęte założenia w znacznym stopniu determinują sposób prezentacji materiału, co dokonane zostało w pracy w sposób bardzo rzetelny.
- Badania nad relacjami chrześcijan i Żydów, które w ostatnich latach przybierają na sile nie tylko na Zachodzie, ale także i w Polsce, niejednokrotnie nacechowane są nastawieniem konfesyjnym. Autorowi udało się uniknąć pozycji konfesyjnych, co wyraźnie podkreślają autorzy recenzji, które ukazały się w różnych pismach naukowych.
- Warto podkreślić również edytorską formę książki. Na okładce zamieszczono przerys rzeźby noszącej miano „Kościół i Synagoga w naszych czasach”, rzeźby poświęconej przez papieża Franciszka w Filadelfii na terenie kampusu filadelfijskiego Uniwersytetu Świętego Józefa. Rzeźba powstała w 2015 roku ku upamiętnieniu pięćdziesiątej rocznicy wydania deklaracji Soboru Watykańskiego II Nostra aetate (28.10.1965), wyznaczającej kierunek nowych relacji z judaizmem. Staje się jasne, że książka ks. Rosika wpisuje się w dialog międzyreligijny.
- Praca ta jest dziełem nowatorskim. Na gruncie polskim jest to pierwsza tak obszerna monografia na temat rozchodzenia się dróg Kościoła i Synagogi, która wyszła w całości spod pióra polskiego badacza. Książka Chrześcijaństwo a judaizm rabiniczny. Historia początków oraz wczesnego rozwoju, która ukazała się pod red. ks. prof. W. Chrostowskiego w 2013 roku jest tłumaczeniem anglojęzycznej pozycji.
- Monografia ks. Rosika doczekała się pozytywnych tzw. „ślepych” recenzji badaczy z ośrodków zagranicznych, dlatego też została zakwalifikowana do publikacji w naukowym wydawnictwie Peter Lang.
Wymienione wyżej argumenty sprawiły, że z jednomyślnym poparciem Rady Wydziału PWT we Wrocławiu zgłaszam monografię ks. Mariusza Rosika do konkursu „Książka Roku”.
***
Bardzo serdecznie dziękuję wszystkim, którzy tak życzliwie przyjęli moją książkę, owoc kilkuletniej pracy i fascynującej przygody poznawania początków współegzystencji oraz rozejścia się dróg Kościoła i Synagogi. Szczególne wyrazy uznania należą się zespołowi wydawnictwa „Chronicon”, które zadbało o najbardziej profesjonalne wydanie publikacji.
ks. Mariusz Rosik